Από που προέρχονται οι νότες του πενταγράμμου
Ντο, Ρε, Μι, Φα, Σολ, Λα, Σι
που αντικατέστησαν τις βυζαντινές νότες
Πα, Βου, Γα, Δη, Κε, Ζω, Νη…
Τον 16ο αιώνα, ο Γκουίντο Ντ’ Αρέτσο, ένας μοναχός της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, έγραφε συνεχώς ψαλμωδίες και ύμνους για να τιμήσει τον Θεό και διάφορους Αγίους. Ήθελε να τους ευχαριστήσει για το πολύτιμο δώρο της ζωής και για την καθοδήγηση στον ίσιο δρόμο, μακριά από την αμαρτία και τη διαφθορά.
Ένας από τους πολλούς ύμνους που έγραψε, αφορούσε τον Άγιο Ιωάννη. Η πρώτη στροφή έγραφε στα λατινικά:
«Ut queant laxis, resonare fibris mira gestorum famuli tuorum solve polluti la bii reatum Sancte Iohannes».
Δηλαδή, «για να μπορέσουν οι υπηρέτες σου, να τιμήσουν με δυνατές φωνές τις θαυμαστές σου πράξεις, εξάλειψε την αμαρτία από τα ακάθαρτα χείλη τους, ω Άγιε Ιωάννη».
Ο μοναχός σκέφτηκε να δώσει νέες ονομασίες στις βυζαντινές νότες «Πα, Βου, Γα, Δη, Κε, Ζω, Νη», που υπήρχαν εκείνη την εποχή. Πήρε την πρώτη συλλαβή από κάθε πρώτη λέξη του ύμνου και δημιούργησε την κλίμακα «Ut, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si». Ut queant laxis Resonare fibris Mira gestorum Famuli tuorum Solve polluti La bii reatum Sancte Iohannes (από τα αρχικά του ονόματος του Αγίου Ιωάννη)
Η αντικατάσταση του «Ut» από τη νότα «Do»
Οι μοναχοί και ο Ντ’Αρέτσο ενθουσιάστηκαν με το αποτέλεσμα, ωστόσο υπήρχε ενδοιασμός για το φθόγγο «Ut». Όπως έλεγε ο Ντ’Αρέτσο, δεν ηχούσε όμορφα, χαλούσε την αρμονία και ήταν δύσχρηστο. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να αντικατασταθεί το «Ut» και να καθιερωθεί η νότα «Do», η οποία προερχόταν από τη φράση «Dominus Dei», που αποτελούσε την αρχή κάθε προσευχής των μοναχών και σημαίνει «Κύριος ο Θεός».
Στη συνέχεια όμως, εντοπίστηκε ακόμη ένα πρόβλημα. Δεν θα έπρεπε να υπάρχουν νότες με το ίδιο σύμφωνο μπροστά, διότι θα δημιουργούνταν σύγχυση. Έτσι, η νότα «Si» μετονομάστηκε σε «Ti» και χρησιμοποιήθηκε για αρκετό χρονικό διάστημα, αν και σε ξένες παρτιτούρες συναντάται ακόμη….
